Bartje Bartels is de hoofdfiguur uit de boeken van Anne de Vries. Het is een jongetje dat opgroeit in een arm Drents landarbeidersgezin en dat zich allengs steeds minder wil schikken naar zijn lot. Bartjes beroemd geworden uitroep als moeder bruine bonen opschept, en vader oproept tot gebed: “Ik bid nie veur bruune boon’n” is exemplarisch.

De Vries slaagt erin de onbekommerdheid van de jeugd helder neer te zetten: ondanks de armoe en sores van het arbeidersgezin onderneemt hij gebruikelijke kwajongensstreken. Tot nog diepere armoe vervalt het gezin wanneer vader Bartels, in opstand gekomen tegen zijn boer, zijn werk verliest nadat Bartje en diens broer Arie een streek hebben uitgehaald met boerenzoon Sikko.

Op 4 september 1954 werd in de tuin achter het oude gemeentehuis in het centrum van Assen, het beeld van Bartje onthuld. Het beeld werd gemaakt door Suze Boschma-Berkhout. Omdat dit stenen beeld geregeld vandalisme kreeg te verduren, werd door de beeldhouwster in 1981 een nieuwe, bronzen beeld gemaakt. De stenen versie verhuisde naar de hal van het Asser gemeentehuis. Sinds juni 2013 staat het in de Kloostergang van het Drents Archief aan de Brink te Assen. Hier bevinden zich ook de originele manuscripten van het boek.

Ook de bronzen versie van het beeld ontkwam niet aan vandalisme. In 1991 werd het beeld ontvreemd door een oudejaarsclub uit Oldeberkoop, alleen Bartjes klompen stonden nog op de sokkel. Eind november 2003 werd het beeld opnieuw ontvoerd. De zesvoudige verankering werd met geweld doorgezaagd. Vlak voor de kerst ontving het Dagblad van het Noorden een briefje dat het beeldje geplaatst was voor de voeten van het beeld van de legendarische Friese strijder Grote Pier in Kimswerd. De ontvoering was gepleegd door de oudejaarsvereniging uit Zorgvlied. Het beeldje werd eind januari 2004 teruggeplaatst waarbij de daders voor de kosten opdraaiden.

Hoewel de bevestiging werd verstevigd bleek dit toch nog niet voldoende. Op 1 mei 2004 was het opnieuw raak. Onverlaten haalden ’s nachts het beeld weg. De volgende dag werd het in de berm van de weg door Bovensmilde teruggevonden met ernstige beschadigingen. Overwogen wordt het beeld te verhuizen naar een meer in het oog lopende plaats.

In menig Drents huishouden staat ook een of meerdere beeldjes van Bartje, in de vorm van een miniatuurversie van het oorspronkelijke beeld.

In Madurodam staat een miniatuur van het beeld van Bartje. Al enkele jaren viert Bartje zijn verjaardag in de Drentse provinciehoofdstad Assen. Vrijwel ieder jaar gebeurt dit (doorgaans) op de eerste zaterdag in september, meestal op het Koopmansplein in het centrum.

Bron tekst: Wikipedia